- Η ενημέρωση του δικτυακού τόπου της ΕΕ είναι του Φεβρουάριου 2007 και ήδη υπάρχουν εξελίξεις που δεν έχουν καταγραφεί
- Στις πιο πολλές χώρες η πρακτική προηγείται της νομοθετικής αλλαγής. Στην χώρα μας συμβαίνει το αντίθετο. Θα έλεγε κανείς διαβάζοντας τις γραμμές που αφορούν την Ελλάδα ότι εφαρμόζεται η πλήρης ισότητα. Ξέροντας όμως τι συμβαίνει διαπιστώνουμε ότι πουθενά δεν αναφέρεται ο διαχωρισμός της επιμέλειας απο τη γονική μέριμνα. Σε καμμία άλλη χώρα δεν κάνει διάκριση «γονικής μέριμνας – επιμέλειας»... Μάλιστα ο όρος επιμέλεια συναντάται στην Αυστρία, σαν εναλλακτικός όρος της γονικής μέριμνας.
- Αντίθετα, σε χώρες όπως η Σουηδία, η Φινλανδία, η Ολανδία, όπου η πρακτική είναι ιδιαίτερα φιλεύθερη και υπέρ της ισότητας των γονέων, ο νόμος είναι αρκετά επιφυλακτικός...
- Σε όλες τις «πρώην ανατολικές χώρες» και στη Γαλλία, Βέλγιο, Ισπανία, Ιταλία κλπ προβλέπεται κοινή γονική μέριμνα και μετά το διαζύγιο και ανεξάρτητα γάμου.
- Στην Κύπρο δεν υπάρχουν διακρίσεις για τα παιδιά εκτός γάμου.
- Σε χώρες που επλήγησαν από τον τελευταίο πόλεμο με μεγάλο αριθμό νεκρών φρόντισαν ιδιαίτερα ώστε τα παιδιά εκτός γάμου (πιθανώς με αλλοδαπό πατέρα) να μεγαλώσουν μέσα στην κουλτούρα της χώρας της μητέρας. Η τάση αυτή κρατά μέχρι σήμερα. Δυστυχώς για εμάς το αστικό δίκαιο της χώρας μας δεν μπορεί να απογαλακτιστεί από το Γερμανικό Αστικό Δίκαιο .....
- Ενδιαφέρουσα ρύθμιση είναι αυτή της Γερμανίας όπου η επικονωνία είναι υποχρέωση του γονέα με τον οποίο το τέκνο δεν διαμένει.
- Άλλη ενδιαφέρουσα ρύθμιση είναι αυτή της Ουγγαρίας, όπου δεν αποφασίζεται τίποτε για τη γονική μέριμνα αλλά για το μέρος όπου θα κατοικεί το παιδί.
- Άλλη ενδιαφέρουσα ρύθμιση είναι αυτή της Σλοβενίας σύμφωνα με την οποία υποχρεώνονται οι γονείς να συμφωνήσουν...
ΒΕΛΓΙΟ
Τι σημαίνει στην πράξη ο όρος "γονική μέριμνα"; Ποια είναι τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του προσώπου που ασκεί τη γονική μέριμνα;
Οι βασικοί κανόνες που διέπουν τη γονική μέριμνα είναι συγκεντρωμένοι στα άρθρα 371 έως 387β του Αστικού Κώδικα. Στο άρθρο 203 παράγραφος 1 του Αστικού Κώδικα παρατίθενται επίσης ορισμένες από τις υποχρεώσεις των γονέων (η παροχή στέγης, η συντήρηση, η εποπτεία, η ανατροφή και η εκπαίδευση –αυτή η τελευταία υποχρέωση μπορεί να συνεχίσει να υφίσταται και μετά την ενηλικίωση του παιδιού).
Το παιδί παραμένει υπό τη μέριμνα των γονέων του μέχρι την ενηλικίωση (18ο έτος της ηλικίας) ή τη χειραφεσία του. Ανάμεσα στα χαρακτηριστικά της γονικής επιμέλειας υφίσταται διαχωρισμός μεταξύ της επιμέλειας του προσώπου του παιδιού, της διαχείρισης των περιουσιακών του στοιχείων και ορισμένων δικαιωμάτων της γονικής επιμέλειας. Η επιμέλεια του προσώπου του παιδιού διακρίνεται μεταξύ του «δικαιώματος επιμέλειας» το οποίο συνίσταται στη «συμβίωση» με το παιδί (ήτοι στη φροντίδα, εποπτεία και λήψη αποφάσεων σχετικά με την ανατροφή ενός παιδιού εγκατεστημένου στην οικία του γονέα), και του δικαιώματος ανατροφής (το οποίο συνίσταται στη λήψη αποφάσεων σχετικά με τη συντήρηση, τη διαπαιδαγώγηση και την εκπαίδευση του παιδιού). Σε επίπεδο διαχείρισης των περιουσιακών στοιχείων του παιδιού, υφίσταται διαχωρισμός μεταξύ του δικαιώματος διαχείρισης των περιουσιακών στοιχείων του παιδιού και του δικαιώματος επικαρπίας επ’ αυτών. Τέλος, ως ιδιαίτερα δικαιώματα νοούνται οι θέσεις των γονέων όσον αφορά τον γάμο, την υιοθεσία και τη χειραφεσία του παιδιού.
2. Κατά γενικό κανόνα, ποιος έχει τη γονική μέριμνα ενός παιδιού;
Η γονική μέριμνα επί του προσώπου ανήλικου παιδιού ασκείται κατά κανόνα από κοινού από κάθε έναν από τους δύο γονείς. Ανεξαρτήτως του εάν οι γονείς συμβιούν ή έχουν συνάψει έγγαμη σχέση, ασκούν από κοινού τα δικαιώματα που απορρέουν από τη γονική μέριμνα, εφόσον έχει αποδειχθεί για αμφότερους η ύπαρξη γονικής σχέσης με το παιδί (άρθρα 373 και 374 του Αστικού Κώδικα).
Σε περίπτωση που δεν αποδεικνύεται γονική σχέση με έναν από τους δύο γονείς ή σε περίπτωση που ο ένας εξ αυτών έχει αποβιώσει, είναι απών ή δεν είσαι θέση να εκφράσει τη βούληση του, η γονική μέριμνα ασκείται από τον άλλο γονέα.
Το αρμόδιο δικαστήριο μπορεί σε αυτές τις περιπτώσεις να αναθέσει την άσκηση της γονικής μέριμνας αποκλειστικά στον έναν γονέα.
3. Αν οι γονείς είναι ανίκανοι ή δεν επιθυμούν να ασκούν τη γονική μέριμνα, μπορεί κάποιος άλλος να την ασκεί;
Ελλείψει συμφωνίας μεταξύ των γονέων η οποία ρυθμίζει τη στέγη του παιδιού, τις σημαντικές αποφάσεις που αφορούν την υγεία, την ανατροφή, την εκπαίδευση, τις δραστηριότητες και τη θρησκευτική ή φιλοσοφική καθοδήγησή του ή σε περίπτωση που το δικαστήριο κρίνει ότι η συμφωνία αυτή αντίκειται στο συμφέρον του παιδιού, η άσκηση της γονικής μέριμνας μπορεί να ανατεθεί αποκλειστικά σε έναν εκ των δύο γονέων. Ο άλλος γονέας διατηρεί, σύμφωνα με καθορισμένες ρυθμίσεις, προσωπική επικοινωνία με το παιδί, καθώς και το δικαίωμα εποπτείας της ανατροφής του. Σε περίπτωση που κανένας εκ των γονέων δεν είναι σε θέση να ασκήσει τη γονική μέριμνα, κινείται η διαδικασία διορισμού επιτρόπου (άρθρο 375 του Αστικού Κώδικα).
4. Σε περίπτωση διαζυγίου ή διακοπής της έγγαμης συμβίωσης, με ποιο τρόπο γίνεται η ρύθμιση της άσκησης της γονικής μέριμνας;
Η διάσταση ή το διαζύγιο των γονέων δεν έχει καταρχήν επίπτωση στους κανόνες που διέπουν τη μεταβίβαση του δικαιώματος γονικής μέριμνας –αν και η διακοπή της έγγαμης συμβίωσης των γονέων μπορεί ενδεχομένως να καταστήσει ανέφικτη την από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας. Ο νόμος προβλέπει την από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας από κάθε έναν από τους δύο γονείς (πρβλ. σημείο 2). Το δικαστήριο μπορεί ωστόσο να αναθέσει την άσκηση της γονικής μέριμνας αποκλειστικά σε έναν γονέα, σύμφωνα με το άρθρο 374 του Αστικού Κώδικα, στις περιπτώσεις που προβλέπονται από το εν λόγω άρθρο (πρβλ. σημείο 3).
Οι γονείς μπορούν προφανώς να έλθουν σε συμφωνία σχετικά με τις ρυθμίσεις άσκησης της γονικής μέριμνας, κατά τρόπο που να αποβλέπει στο συμφέρον του παιδιού.
Πρέπει να προσδιορίζονται οι ρυθμίσεις που αφορούν τη στέγη του παιδιού, ο τόπος στο δημοτολόγιο του οποίου εγγράφεται το παιδί καθώς και η συμμετοχή των γονέων στη συντήρηση, στην ανατροφή και στην εκπαίδευση του παιδιού.
ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ
ΤΣΕΧΙΑ
Τί σημαίνει στην πράξη η έννοια “γονική μέριμνα”; Ποια τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του έχοντος τη γονική μέριμνα;
Ο όρος “γονική μέριμνα” εντάσσεται στο οικογενειακό δίκαιο. Ο όρος αυτός αντιπροσωπεύει ένα σύνολο δικαιωμάτων και υποχρεώσεων που αφορούν:
α) την επιμέλεια ανήλικου παιδιού, όπου περιλαμβάνεται ειδικότερα η επιμέλεια για την υγεία και τη φυσική κατάσταση του παιδιού, καθώς και η συναισθηματική, διανοητική και ηθική του ανάπτυξη,
β) την εκπροσώπηση ανήλικου παιδιού,
γ) τη διοίκηση της περιουσίας ανήλικου παιδιού.
Κατά την άσκηση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων εντός του πλαισίου της γονικής μέριμνας, οι γονείς υποχρεούνται ειδικά να φροντίσουν για την προστασία των συμφερόντων του παιδιού, τη διαπαιδαγώγησή του και την εποπτεία του παιδιού ανάλογα με το επίπεδο της ανάπτυξής του. Δικαιούνται να χρησιμοποιούν εύλογη πειθαρχία κατά τρόπο ώστε να μην θίγεται η αξιοπρέπεια του παιδιού και να μην υπάρχει απειλή για την υγεία ή τη φυσική κατάσταση του παιδιού, καθώς και τη συναισθηματική, διανοητική ή ηθική του ανάπτυξη. Οι γονείς υποχρεούνται να προσφέρουν στο παιδί το οποίο είναι ικανό να εκφράσει την άποψή του και να εκτιμήσει το σκοπό όλων των μέτρων που το αφορούν, όλες τις απαραίτητες πληροφορίες και τη δυνατότητα ελεύθερης έκφρασης της γνώμης του σχετικά με όλες τις αποφάσεις που αφορούν ουσιώδη ζητήματα της ζωής του παιδιού. Οι γονείς εκπροσωπούν το παιδί σε όλες τις νομικές πράξεις για τις οποίες το παιδί θεωρείται ανήλικο.
2. Γενικώς ποιος έχει τη γονική μέριμνα ενός παιδιού;
Οι βιολογικοί γονείς του παιδιού γενικώς ασκούν τη γονική μέριμνα. Σε περίπτωση υιοθεσίας, τη γονική μέριμνα ασκούν οι εξ υιοθεσίας γονείς. Δεν έχει καμία σημασία αν οι γονείς είναι παντρεμένοι ή εάν το παιδί γεννήθηκε εντός ή εκτός γάμου. Η γονική μέριμνα προκύπτει με τη γέννηση του παιδιού. Σε περίπτωση υιοθεσίας, η γονική μέριμνα αρχίζει να ισχύει με την έναρξη ισχύος της απόφασης του δικαστηρίου για την υιοθεσία.
Γονική μέριμνα ασκούν οι γονείς, αρκεί να έχουν πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα. Πάντως, το δικαστήριο μπορεί επίσης να αναγνωρίσει γονική μέριμνα ενός παιδιού στην περίπτωση ανήλικου γονέα ηλικίας τουλάχιστον δεκαέξι ετών, αρκεί ο εν λόγω γονέας να πληροί τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την άσκηση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων που απορρέουν από τη γονική μέριμνα.
Εάν ο ένας από τους γονείς, πεθάνει, κηρυχθεί σε αφάνεια ή απωλέσει τη δικαιοπρακτική του ικανότητα, η γονική μέριμνα ασκείται αποκλειστικά από τον άλλο γονέα.
Εάν πληρούνται οι νόμιμες προϋποθέσεις, το δικαστήριο μπορεί να αποφασίσει για την αναστολή της άσκησης της γονικής μέριμνας, τον περιορισμό της γονικής μέριμνας ή την έκπτωση από τη γονική μέριμνα.
Το δικαστήριο μπορεί να αναστείλει την άσκηση της γονικής μέριμνας, εάν σοβαρό κώλυμα εμποδίσει ένα γονέα να ασκήσει τη γονική μέριμνα και εφόσον αυτό είναι προς το συμφέρον του παιδιού.
Το δικαστήριο μπορεί να περιορίσει τη γονική μέριμνα ενός γονέα, εάν ο εν λόγω γονέας δεν εκπληρώνει ορθά τις υποχρεώσεις του/της που απορρέουν από τη γονική μέριμνα και εάν αυτό είναι προς το συμφέρον του παιδιού. Εάν ένας γονέας καταχράται της γονικής μέριμνας του/της ή την αμελεί σοβαρά, το δικαστήριο αφαιρεί από τον εν λόγω γονέα την άσκηση της γονικής μέριμνας.
Εάν οι γονείς ενός παιδιού έχουν πεθάνει, έχουν εκπέσει της γονικής τους μέριμνας, έχει ανασταλεί η άσκηση της γονικής τους μέριμνας ή δεν έχουν πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα, το δικαστήριο ορίζει επίτροπο για το παιδί ο οποίος το επιμελείται, το εκπροσωπεί και διοικεί την περιουσία του αντί των γονέων.
Εάν ο γονέας διαπράξει αξιόποινη πράξη εκ προθέσεως κατά του παιδιού του/της ή εάν ο εν λόγω γονέας χρησιμοποιήσει το παιδί ηλικίας κάτω των δεκαπέντε ετών για τη διάπραξη εγκλήματος ή διαπράξει έγκλημα και το χρησιμοποιήσει ως συνεργό ή ηθικό αυτουργό, το δικαστήριο έχει την ευχέρεια να εκτιμήσει κατά πόσον οι πράξεις αυτές αποτελούν λόγο για την έκπτωση του γονέα από τη γονική μέριμνα.
Οι προαναφερθείσες αποφάσεις του δικαστηρίου δεν οδηγούν στην απώλεια της υποχρέωσης των γονέων να παρέχουν διατροφή στο παιδί.
3. Εάν οι γονείς είναι ανίκανοι ή δεν επιθυμούν να ασκούν τη γονική μέριμνα, μπορεί κάποιος άλλος να την ασκεί;
Οι γονείς εκπροσωπούν το παιδί σε όλες τις νομικές πράξεις για τις οποίες το παιδί δεν έχει πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα. Κανείς από τους γονείς δεν μπορεί να εκπροσωπήσει το παιδί εφόσον πρόκειται για νομικές πράξεις σε υποθέσεις σύγκρουσης συμφερόντων μεταξύ γονέων και παιδιού ή μεταξύ διαφόρων παιδιών των ιδίων γονέων. Εάν κανείς από τους γονείς δεν είναι σε θέση να εκπροσωπήσει το παιδί, το δικαστήριο ορίζει διαχειριστή που θα εκπροσωπεί το παιδί ενώπιον του δικαστηρίου ή κατά τη διεξαγωγή μιας ειδικής νομικής πράξης. Ο διαχειριστής αυτός συνήθως ορίζεται από φορέα κοινωνικής προστασίας του παιδιού.
Εάν οι γονείς των παιδιών έχουν πεθάνει, έχουν εκπέσει της γονικής μέριμνας, έχει ανασταλεί η άσκηση της γονικής μέριμνας ή δεν έχουν πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα, το δικαστήριο ορίζει επίτροπο για την επιμέλεια του παιδιού, την εκπροσώπησή του και τη διαχείριση της περιουσίας του αντί των γονέων. Ο επίτροπος ειδικά θα μπορούσε να είναι άτομο που υποδεικνύουν οι γονείς. Εάν δεν υποδεικνύουν κανένα, το δικαστήριο ορίζει επίτροπο μεταξύ των συγγενών του παιδιού ή προσώπων του στενού περιβάλλοντος του παιδιού ή της οικογένειας ή άλλο φυσικό πρόσωπο. Εάν δεν οριστεί κανένα φυσικό πρόσωπο ως επίτροπος του παιδιού, το δικαστήριο ορίζει έναν φορέα κοινωνικής προστασίας του παιδιού. Ο επίτροπος είναι υπόλογος έναντι του δικαστηρίου για την εκπλήρωση των καθηκόντων του και υποχρεούται να υποβάλει στο δικαστήριο εκθέσεις σχετικά με την επιμέλεια του παιδιού και λογαριασμούς σχετικά με τη διαχείριση της περιουσίας του παιδιού. Πάντως, ο επίτροπος δεν έχει υποχρέωση διατροφής έναντι του παιδιού. Επίσης, ο επίτροπος δεν ασκεί τη γονική μέριμνα• πάντως, η σχέση μεταξύ επιτρόπου και παιδιού διέπεται από τις διατάξεις του οικογενειακού δικαίου σχετικά με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις παιδιών και γονέων. Όλες οι αποφάσεις του επιτρόπου σε ουσιώδη θέματα που αφορούν το παιδί απαιτούν την έγκριση του δικαστηρίου.
Επίσης το οικογενειακό δίκαιο επιτρέπει την εκχώρηση ορισμένων δικαιωμάτων και υποχρεώσεων που απορρέουν από τη γονική μέριμνα σε άλλο κατάλληλο άτομο. Για παράδειγμα, είναι δεκτό για το δικαστήριο το να ανατεθεί η επιμέλεια του παιδιού σε άλλο φυσικό πρόσωπο, εάν το εν λόγω πρόσωπο παρέχει εγγυήσεις ότι θα δώσει σωστή ανατροφή και συμφωνεί να του ανατεθεί η επιμέλεια του παιδιού. Στην περίπτωση αυτή, το δικαστήριο διευκρινίζει την έκταση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων του προσώπου αυτού σε σχέση με το συγκεκριμένο παιδί.
Μία άλλη εναλλακτική λύση είναι να ανατεθεί η επιμέλεια του παιδιού σε ανάδοχους γονείς. Στο πλαίσιο της επιμέλειας του παιδιού, οι ανάδοχοι γονείς έχουν αντίστοιχα δικαιώματα και υποχρεώσεις με τους γονείς του παιδιού. Πάντως, ο ανάδοχος γονέας δεν έχει υποχρεώσεις διατροφής έναντι του παιδιού, αλλά μόνον εκπροσωπεί το παιδί και διαχειρίζεται τις συνήθεις υποθέσεις του.
Στην περίπτωση που απειλούνται τα δικαιώματα ιδιοκτησίας του παιδιού, το δικαστήριο μπορεί να ορίσει διαχειριστή για αυξημένη προστασία των περιουσιακών στοιχείων του παιδιού. Επίσης, πρέπει να οριστεί διαχειριστής εάν το δικαστήριο έλαβε απόφαση για τον περιορισμό της άσκησης γονικής μέριμνας και αυτό τάσσεται προς το συμφέρον του παιδιού. Ο διαχειριστής είναι φυσικό πρόσωπο με πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα, του οποίου ο τρόπος ζωής εγγυάται την ορθή άσκηση των καθηκόντων του και ο οποίος συμφωνεί να οριστεί ως διαχειριστής. Εάν δεν είναι δυνατόν να οριστεί φυσικό πρόσωπο, το δικαστήριο γενικώς ορίζει ως διαχειριστή έναν φορέα κοινωνικής προστασίας του παιδιού.
Εάν υπάρχουν σοβαροί λόγοι να αμφισβητείται ότι οι γονείς μπορούν να διασφαλίσουν την ανατροφή του παιδιού ή εάν δεν μπορεί να διασφαλιστεί η ανατροφή του παιδιού λόγω σοβαρών λόγων ή η ανατροφή απειλείται σοβαρά ή παραβιάζεται, το δικαστήριο μπορεί να τοποθετήσει το παιδί σε ειδικό οικοτροφείο ή σε ίδρυμα για παιδιά που απαιτούν άμεση συνδρομή.
4. Σε περίπτωση διαζυγίου ή διακοπής της έγγαμης συμβίωσης, με ποιο τρόπο γίνεται η ρύθμιση της άσκησης της γονικής μέριμνας;
Στις περιπτώσεις αυτές, πάντα επιλέγεται η λύση της συμφωνίας μεταξύ των γονέων. Στην περίπτωση συμφωνίας, είναι απαραίτητο να επιλυθεί το ζήτημα σε ποιον θα ανατεθεί η επιμέλεια του παιδιού και με ποιο τρόπο θα συμμετέχει ο κάθε ένας από τους γονείς στη διατροφή του παιδιού. Πάντως, η συμφωνία αυτή απαιτεί έγκριση του δικαστηρίου για να καταστεί ισχυρή. Μπορεί επίσης να γίνει συμφωνία για τη ρύθμιση της επικοινωνίας του παιδιού με τους γονείς• πάντως, η συμφωνία αυτή δεν απαιτεί έγκριση του δικαστηρίου. Εάν οι γονείς δεν συνάψουν συμφωνία για τα ουσιώδη θέματα που αφορούν την άσκηση της γονικής μέριμνας, τότε αποφαίνεται το δικαστήριο. Το δικαστήριο μπορεί επίσης να αποφασίσει σχετικά με τα θέματα αυτά αυτεπαγγέλτως, εάν πρόκειται για ανήλικο παιδί οι γονείς του οποίου δεν συνοικούν και δεν μπόρεσαν να συνάψουν συμφωνία σχετικά με το ζήτημα της διατροφής και της επιμέλειας του παιδιού. Σε περίπτωση διαζυγίου, ο διακανονισμός σχετικά με το ποιος θα αναλάβει την επιμέλεια του παιδιού καθώς και ο τρόπος που ο κάθε ένας από τους γονείς θα συμμετέχει στη διατροφή του παιδιού (είτε η ρύθμιση έγινε μέσω συμφωνίας είτε μέσω απόφασης του δικαστηρίου) αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για το διαζύγιο.
ΔΑΝΙΑ
ΓΕΡΜΑΝΙΑ
Τι σημαίνει στην πράξη η έννοια «γονική μέριμνα»; Ποια είναι τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του ασκούντος τη γονική μέριμνα;
Με τον όρο «γονική μέριμνα» νοείται το σύνολο των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων των γονέων έναντι των τέκνων τους. Βασικό στοιχείο της γονικής μέριμνας είναι η επιμέλεια των τέκνων. Συγκεκριμένα, οι γονείς έχουν δικαίωμα αλλά και υποχρέωση να φροντίζουν τα ανήλικα παιδιά τους. Η επιμέλεια των τέκνων συμπεριλαμβάνει τόσο την επιμέλεια του προσώπου και της περιουσίας του τέκνου όσο και τη νομική αντιπροσώπευσή του. Η γονική μέριμνα περιλαμβάνει επίσης το δικαίωμα επικοινωνίας και την υποχρέωση διατροφής των γονέων έναντι των τέκνων.
2. Γενικά ποιος ασκεί τη γονική μέριμνα ενός παιδιού;
Οι γονείς έχουν από κοινού δικαίωμα επιμέλειας ενός τέκνου στις εξής περιπτώσεις:
όταν το τέκνο έχει γεννηθεί εντός γάμου•
όταν οι γονείς τελούν μεταξύ τους γάμο μετά τη γέννηση του τέκνου•
όταν οι γονείς δηλώνουν ότι επιθυμούν να αναλάβουν από κοινού την επιμέλεια («δήλωση περί επιμελείας»).
Οι δηλώσεις περί επιμελείας πρέπει να περιβληθούν επίσημο τύπο, πράγμα που μπορεί να γίνει είτε από την αρμόδια υπηρεσία πρόνοιας ανηλίκων είτε από συμβολαιογράφο. Εάν οι γονείς δεν προβούν σε δήλωση περί επιμελείας και δεν έχουν τελέσει μεταξύ τους γάμο, η επιμέλεια του τέκνου ασκείται αποκλειστικά από τη μητέρα.
Η γερμανική νομοθεσία στηρίζεται στην αρχή ότι η επικοινωνία του τέκνου και με τους δύο γονείς είναι κατά κανόνα επωφελής για το τέκνο και ως εκ τούτου διασφαλίζεται το δικαίωμα επικοινωνίας του τέκνου με τους γονείς του. Αντιστοίχως, έκαστος γονέας έχει δικαίωμα αλλά και υποχρέωση επικοινωνίας με το τέκνο.
Το δικαίωμα επικοινωνίας επιτρέπει πρωτίστως στον γονέα να βλέπει το τέκνο και να συνομιλεί μαζί του ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Η επικοινωνία αυτή, εκτός από τις προσωπικές συναντήσεις, περιλαμβάνει επίσης την επικοινωνία δι’ αλληλογραφίας και μέσω τηλεφώνου.
Η υποχρέωση προς παροχή διατροφής, η οποία καλύπτεται από το δικαίωμα επιμέλειας, βαρύνει αμφοτέρους τους γονείς. Όσο τα τέκνα είναι ανήλικα, οι γονείς δύνανται να αποφασίζουν οι ίδιοι τον ακριβή τρόπο εκπλήρωσης της συγκεκριμένης υποχρέωσης. Μπορούν, επί παραδείγματι, να αποφασίσουν ότι η διατροφή θα παρέχεται κατά βάση σε είδος στην οικία των γονέων (παροχή στέγης, τροφής, ένδυσης, κ.ο.κ.).
Αν οι γονείς ζουν χωριστά, ο γονέας με τον οποίο μεγαλώνει το τέκνο συνεισφέρει κατά κανόνα στη διατροφή του με τη φροντίδα και την ανατροφή που του παρέχει. Ο γονέας αυτός δεν είναι υποχρεωμένος να καταβάλλει κάποιο χρηματικό ποσό. Αντιθέτως, ο άλλος γονέας υποχρεούται να καταβάλλει διατροφή υπό μορφή χρημάτων.
3. Δύναται να ανατεθεί η γονική μέριμνα σε κάποιο άλλο άτομο όταν οι γονείς δεν μπορούν ή δεν θέλουν να ασκούν τη γονική μέριμνα των παιδιών τους;
Όταν οι γονείς δεν είναι σε θέση να ασκήσουν την επιμέλεια του τέκνου ή όταν δεν έχουν δικαίωμα αντιπροσώπευσης ενός ανήλικου τέκνου ούτε για τα θέματα που αφορούν το πρόσωπο ούτε για εκείνα που σχετίζονται με την περιουσία, τότε γίνεται διορισμός επιτρόπου με απόφαση του δικαστηρίου επιτροπείας.
4. Σε περίπτωση διαζυγίου ή διακοπής της έγγαμης συμβίωσης, πώς ρυθμίζεται η άσκηση της γονικής μέριμνας;
Αν οι γονείς ασκούν από κοινού την επιμέλεια και χωρίσουν, η από κοινού άσκηση της επιμέλειας εξακολουθεί, χωρίς να έχει σημασία εάν υπάρχει ή όχι γάμος μεταξύ των γονέων.
Πάντως, ο ένας εκ των γονέων δύναται να υποβάλει αίτηση στο δικαστήριο οικογενειακών υποθέσεων με αντικείμενο την έκδοση απόφασης που θα ορίζει ότι στο εξής η επιμέλεια θα ασκείται από τον έναν μόνο γονέα. Κάθε αίτηση αυτής της μορφής γίνεται δεκτή εφόσον και στον βαθμό που το δικαστήριο κρίνει ότι η άρση της από κοινού άσκησης της επιμέλειας και η παραχώρηση του δικαιώματος επιμέλειας στον έναν γονέα εξυπηρετούν με τον καλύτερο τρόπο το συμφέρον του τέκνου.
Και σε περίπτωση διαζυγίου, μία τέτοια απόφαση προϋποθέτει οπωσδήποτε αίτηση του ενός γονέα. Εφόσον δεν υπάρξει υποβολή αίτησης, η από κοινού άσκηση της επιμέλειας του τέκνου παραμένει ως είχε.
ΕΣΘΟΝΙΑ
1. Tι σημαίνει πρακτικά η έννοια «γονική μέριμνα»; Ποια είναι τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του έχοντος τη γονική μέριμνα;
Σύμφωνα με το Σύνταγμα και το Οικογενειακό Δίκαιο της Εσθονίας, οι γονείς έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις έναντι των παιδιών τους.
Οι γονείς έχουν δικαίωμα και καθήκον ανατροφής και φροντίδας για το παιδί τους. Ο γονέας υποχρεούται να προστατεύει τα δικαιώματα και τα συμφέροντα του παιδιού του. Είναι νόμιμος αντιπρόσωπος του παιδιού. Ως νόμιμος αντιπρόσωπος, ο γονέας έχει εξουσία κηδεμόνα. Ο γονέας έχει δικαίωμα να ζητήσει την επιστροφή του παιδιού του από οποιοδήποτε πρόσωπο έχει τον έλεγχο του τελευταίου χωρίς νομική βάση. Ο γονέας πρέπει να ασκεί τη γονική μέριμνα προς το συμφέρον του παιδιού.
Το καθήκον διατροφής του παιδιού φέρει ο γονέας ανεξάρτητα αν έχει τη γονική μέριμνα είτε όχι.
2. Γενικώς, ποιος έχει τη γονική μέριμνα του παιδιού;
Σύμφωνα με την εσθονική νομοθεσία, η γονική μέριμνα απορρέει αποκλειστικά από τη διαπίστωση της γονικής σχέσης. Αν η γονική σχέση έχει διαπιστωθεί μόνο για τον ένα γονέα, τότε αυτός έχει τη γονική μέριμνα. Αν η γονική σχέση έχει διαπιστωθεί και και για τους δύο γονείς έχουν (από κοινού) γονική μέριμνα του παιδιού.
Ο γονέας μπορεί να στερηθεί των γονικών του δικαιωμάτων με δικαστική απόφαση.
3. Αν οι γονείς είναι ανίκανοι ή δεν επιθυμούν να ασκούν τη γονική μέριμνα, μπορεί κάποιος άλλος να την ασκεί;
Το παιδί του οποίου οι γονείς έχουν αποβιώσει, εξαφανισθεί, έχουν περιορισμένη δικαιοπρακτική ικανότητα ή έχουν στερηθεί των γονικών τους δικαιωμάτων, τίθεται υπό κηδεμονία. Υπό κηδεμονία μπορεί επίσης να τεθεί ένα παιδί το οποίο έχει αφεθεί χωρίς γονική φροντίδα για άλλους λόγους (π.χ. αν οι γονείς παραμελούν την άσκηση της γονικής μέριμνας).
Σκοπός της θέσης ενός παιδιού υπό κηδεμονία είναι να εξασφαλισθεί η κατάλληλη φροντίδα του και η προστασία των προσωπικών και περιουσιακών δικαιωμάτων και συμφερόντων του. Η κηδεμονία ασκείται από κηδεμόνα που διορίζεται από το δικαστήριο. Η αρμόδια για την κηδεμονία αρχή προτείνει τον διορισμό ενός προσώπου ως κηδεμόνα.
4. Σε περίπτωση διαζυγίου ή διακοπής της έγγαμης συμβίωσης, με ποιο τρόπο γίνεται η ρύθμιση της άσκησης της γονικής μέριμνας;
Tο διαζύγιο ή η διακοπή της συμβίωσης των γονέων δεν επηρεάζουν, αυτά καθαυτά, τη γονική μέριμνα κανενός εκ των γονέων. Και οι δύο γονείς συνήθως διατηρούν πλήρη γονική εξουσία, ακόμη και αν ζουν χωριστά.
Οι γονείς πρέπει να συμφωνήσουν με ποιον από τους δύο θα κατοικεί το παιδί και με ποιο τρόπο θα συμμετέχουν στην ανατροφή του. Η εν λόγω συμφωνία μπορεί να είναι άτυπη. Ελλείψει συμφωνίας μεταξύ των γονέων, η αρμόδια για την κηδεμονία αρχή ή το δικαστήριο ρυθμίζει τη διαφορά κατόπιν αιτήσεως ενός εκ των γονέων. Το δικαστήριο μπορεί να επικυρώσει τη συμφωνία των γονέων ή να ρυθμίσει θέματα της γονικής μέριμνας κατά τρόπο υποχρεωτικό.
ΙΡΛΑΝΔΙΑ
. Τι σημαίνει ο νομικός όρος "γονική μέριμνα" από πρακτική άποψη; Ποια είναι τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του προσώπου που ασκεί τη γονική μέριμνα;
Η υποχρέωση στήριξης, προστασίας, φροντίδας και εξασφάλισης της πρόσφορης εκπαίδευσης του τέκνου.
2. Κατά γενικό κανόνα, ποιος ασκεί τη γονική μέριμνα επί ανηλίκου;
(κατά γενικό κανόνα, τη γονική μέριμνα ασκούν οι γονείς από κοινού εφόσον ζουν μαζί, αλλά μπορεί να ασκείται από τη μητέρα, αν το τέκνο έχει γεννηθεί εκτός γάμου)
Ο γονέας ή ο επίτροπος του τέκνου. (Επίτροπος είναι το πρόσωπο που επέχει ''de facto'' θέση γονέα του τέκνου (in loco parentis) ή διορίζεται από το δικαστήριο.)
3. Αν οι γονείς είναι ανίκανοι ή δεν επιθυμούν να ασκούν τη γονική μέριμνα, μπορεί κάποιος άλλος να την ασκεί;
3.α) Αν οι γονείς δεν είναι σε θέση ή δεν επιθυμούν να ασκούν τη γονική μέριμνα επί των τέκνων τους, μπορεί να διοριστεί άλλο πρόσωπο στη θέση τους;
Ναι. Γενικά, τα τοπικά Υγειονομικά Συμβούλια μπορούν να ζητήσουν από το κατά τόπον αρμόδιο District Court την έκδοση απόφασης με την οποία ανήλικοι κάτω των 18 ετών τίθενται υπό την ευθύνη των υπηρεσιών πρόνοιας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να διοριστεί επίτροπος.
3.β) ή μπορεί να διοριστεί επίτροπος αν οι γονείς έχουν αποβιώσει ή δεν είναι σε θέση να φροντίσουν για το τέκνο)
Ναι – Αν οι γονείς αποβιώσουν, μπορεί να διοριστεί επίτροπος.
4. Αν οι γονείς πάρουν διαζύγιο ή χωρίσουν, πώς ρυθμίζεται το θέμα της γονικής μέριμνας για το μέλλον;
(με κοινή συμφωνία ή από το δικαστήριο)
Ισχύουν και τα δύο – Αν προτιμηθεί η προσφυγή στο δικαστήριο, ο δικαστής μπορεί να εκδόσει απόφαση επιμέλειας ή απόφαση κοινής επιμέλειας ή αποφάσεις σχετικά με την επικοινωνία. Σε σπάνιες περιπτώσεις, το δικαστήριο επιλαμβάνεται κατόπιν αίτησης των αρχών, αν οι γονείς ή οι επίτροποι δεν είναι σε θέση ή δεν επιθυμούν να εκτελέσουν τα καθήκοντά τους.
ΕΛΛΑΔΑ
1. Τι σημαίνει πρακτικά η έννοια “γονική μέριμνα”;
Ποια τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του έχοντος την γονική μέριμνα;
«Γονική μέριμνα» σημαίνει, αναγκαστικά, ότι οι αποφάσεις που αφορούν τα προσωπικά θέματα ή την περιουσία του τέκνου παίρνονται καταρχήν από τους γονείς του. Συγκεκριμένα είναι το καθήκον και δικαίωμα των γονέων να επιμελούνται το πρόσωπο του τέκνου, να διοικούν την περιουσία του και να το εκπροσωπούν σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία ή δίκη που αφορούν το πρόσωπό του ή την περιουσία του.
2. Γενικώς ποιος έχει την γονική μέριμνα ενός παιδιού;
Οι γονείς του τέκνου έχουν γενικώς την γονική μέριμνα αυτού, εφόσον αυτοί είναι σύζυγοι που συμβιώνουν και σε περίπτωση που ο ένας από αυτούς πεθάνει, κηρυχθεί σε αφάνεια ή εκπέσει από τη γονική μέριμνα, αυτή (γονική μέριμνα) ασκείται αποκλειστικά από τον άλλο γονέα. Εξάλλου αν ο ένας γονέας αδυνατεί να ασκήσει τη γονική μέριμνα για πραγματικούς λόγους ή γιατί είναι ανίκανος ή περιορισμένα ικανός για δικαιοπραξία, την ασκεί ο άλλος γονέας. Σε περίπτωση υιοθεσίας μετά την υιοθεσία την ασκούν οι θετοί γονείς. Προκειμένου για τέκνο που γεννήθηκε εκτός γάμου και παραμένει χωρίς γάμο των γονέων του η γονική μέριμνα ανήκει στην μητέρα του.
3. Εάν οι γονείς είναι ανίκανοι ή δεν επιθυμούν να ασκούν την γονική μέριμνα, μπορεί κάποιος άλλος να την ασκεί;
Ναι. Σε περίπτωση που οι γονείς είτε είναι ανίκανοι, είτε δεν επιθυμούν να ασκήσουν τη γονική μέριμνα, είτε όταν παύσει η γονική μέριμνα το δικαστήριο αναθέτει την άσκησή της σε επίτροπο.
4. Σε περίπτωση διαζυγίου ή διακοπής της έγγαμης συμβίωσης, με ποιο τρόπο γίνεται η ρύθμιση της άσκησης της γονικής μέριμνας;
Σε περίπτωση συναινετικού διαζυγίου μαζί με την αίτηση με την οποία ζητούν τη λύση του μεταξύ τους γάμου οι σύζυγοι, ενώπιον του κατά τόπον αρμόδιου Μονομελούς Πρωτοδικείου, που δικάζει κατά την διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας, επισυνάπτουν και συμφωνία για τον τρόπο άσκησης της γονικής μέριμνας ή επιμέλειας. Αν ασκήσουν αγωγή διαζυγίου ενώπιον του κατά τόπον αρμόδιου Πολυμελούς Πρωτοδικείου για τη λύση του μεταξύ τους γάμου, λόγω ισχυρού κλονισμού της έγγαμης σχέσης τους, κατά τη διαδικασία των γαμικών διαφορών, δύνανται είτε στο δικόγραφο της αγωγής αυτής να σωρεύσουν και το αίτημα για την ανάθεση της γονικής μέριμνας σ΄ έναν από αυτούς ή και στους δύο, είτε να ασκήσουν ξεχωριστή αγωγή ενώπιον του κατά τόπον αρμοδίου Μονομελούς Πρωτοδικείου, το οποίο αφού δικάσει με τη διαδικασία του άρθρου 681Β του Αστικού Κώδικα θα ρυθμίσει το θέμα αυτό σύμφωνα με το συμφέρον του ανηλίκου τέκνου. Σε περίπτωση διαζυγίου ή διάστασης της έγγαμης συμβίωσης αν υπάρχει κατεπείγων κίνδυνος ή επείγουσα περίπτωση το αρμόδιο κατά τόπον Μονομελές Πρωτοδικείο μετά από αίτηση ενός των γονέων, δικάζον κατά τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων ρυθμίζει προσωρινά την άσκηση της γονικής μέριμνας.
ΙΣΠΑΝΙΑ
1. Τι σημαίνει πρακτικά η έννοια «γονική μέριμνα»; Ποια τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του έχοντος τη γονική μέριμνα;
Η γονική μέριμνα περιλαμβάνει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των φυσικών προσώπων, και ειδικότερα των γονέων, ή των νομικών προσώπων που ορίζονται εκ του νόμου ή δυνάμει δικαστικής απόφασης σε προσωπικά θέματα και στην περιουσία του ανηλίκου.
Εάν οι γονείς δεν συμβιώνουν, η γονική μέριμνα αφορά ειδικότερα την επιμέλεια του ανηλίκου και το καθεστώς επισκέψεων.
2. Γενικώς, ποιος έχει τη γονική μέριμνα ενός ανηλίκου;
Η γονική μέριμνα των ανηλίκων ανήκει γενικά στους γονείς.
Σε περιπτώσεις διάστασης, διαζυγίου, ρήξης του δεσμού του γάμου ή μη συμβίωσης των γονέων, το σύνολο των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων για τη λήψη αποφάσεων που αφορούν τα ανήλικα τέκνα, τα προσωπικά τους θέματα και τα περιουσιακά τους στοιχεία ανήκουν και στους δύο γονείς, εκτός εξαιρετικών περιπτώσεων.
Εάν οι γονείς δεν συμβιώνουν, η γονική μέριμνα ασκείται από τον γονέα εκείνο με τον οποίο συμβιώνει το τέκνο, ωστόσο, αιτήσει του άλλου γονέα, ο δικαστής μπορεί να αποφανθεί ότι θα ασκείται από κοινού. Αυτή είναι η συνηθέστερη περίπτωση.
3. Εάν οι γονείς είναι ανίκανοι ή δεν επιθυμούν να ασκούν τη γονική μέριμνα, μπορεί κάποιος άλλος να την ασκεί;
Βάσει του ισπανικού δικαίου είναι δυνατόν να ορισθούν άλλοι συγγενείς, πρόσωπα ή ιδρύματα, ενδεχομένως με διοικητική ή δικαστική απόφαση, για την άσκηση της γονικής μέριμνας επί ανηλίκων, εφόσον οι γονείς δεν διαθέτουν επαρκή ικανότητα για την άσκησή της.
4. Σε περίπτωση διαζυγίου ή διακοπής της έγγαμης συμβίωσης, με ποιον τρόπο γίνεται η ρύθμιση της άσκησης της γονικής μέριμνας;
Σε περίπτωση διαζυγίου ή διάστασης των γονέων, η γονική μέριμνα είναι δυνατόν να ρυθμισθεί:
με πρόταση αμφοτέρων των γονέων στο πλαίσιο ρυθμιστικής συμφωνίας, η οποία πρέπει να εγκριθεί από το δικαστήριο•
με δικαστική απόφαση σε περίπτωση αντιδικίας.
Η γονική μέριμνα, ως θεσμός προστασίας του ανηλίκου, ανήκει σε αμφότερους τους γονείς.
Οι περιπτώσεις μέριμνας και επιμέλειας των ανηλίκων συνοψίζονται ως εξής:
Η ανάθεση της γονικής μέριμνας σε έναν μόνον εκ των γονέων είναι η συνηθέστερη περίπτωση τόσο στη συναινετική διάσταση και το συναινετικό διαζύγιο όσο και στις διαδικασίες κατ’ αντιδικία.
Η από κοινού ανάθεση της γονικής μέριμνας, με εναλλαγή των διαστημάτων που περνούν τα ανήλικα τέκνα με καθέναν από τους γονείς, ζητείται και χορηγείται κυρίως σε περιπτώσεις συναινετικού διαζυγίου των γονέων.
Κατ’ εξαίρεση, λόγω ειδικών περιστάσεων, η γονική μέριμνα είναι δυνατόν να ανατεθεί σε άλλο πρόσωπο με δικαστική απόφαση, κατόπιν αίτησης των ίδιων των γονέων ή άμεσα από τον δικαστή.
Εάν η κηδεμονία του ανηλίκου έχει ανατεθεί στο κράτος, η κατάσταση αυτή διατηρείται και η γονική μέριμνα δεν ανατίθεται σε κανέναν από τους γονείς.
ΓΑΛΛΙΑ
1. Τι σημαίνει ο όρος "γονική μέριμνα" από πρακτική άποψη; Ποια είναι τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του προσώπου που ασκεί τη γονική μέριμνα;
Οι κανόνες σχετικά με τις ευθύνες των γονέων, όποια και αν είναι η κατάστασή τους, είναι συγκεντρωμένοι, στο εσωτερικό του αστικού κώδικα, στο κεφάλαιο που αφορά τη γονική εξουσία. Η γονική εξουσία ορίζεται ως ένα σύνολο δικαιωμάτων και καθηκόντων που ασκεί ο πατέρας και η μητέρα εφόσον το τέκνο είναι ανήλικο, με απώτερο σκοπό το συμφέρον του τέκνου
Οι γονείς υπέχουν το καθήκον να προστατεύουν το τέκνο από άποψη ασφάλειας, υγείας και χρηστών ηθών, να εξασφαλίζουν την εκπαίδευσή του και να καθιστούν δυνατή την ανάπτυξή του με το σεβασμό που οφείλεται στο πρόσωπό του
Κάθε γονέας οφείλει να συνεισφέρει στη συντήρηση και την εκπαίδευση του τέκνου ανάλογα με τους πόρους του και τους πόρους του άλλου γονέα
2. Κατά γενικό κανόνα, ποιος ασκεί τη γονική μέριμνα επί ανηλίκου;
Η γονική εξουσία ασκείται από κοινού από τους δύο γονείς, ανεξαρτήτως του αν είναι παντρεμένοι ή όχι, αν ζουν μαζί ή χωριστά, εφόσον έχει διαπιστωθεί η ύπαρξη σχέσης γονέα-τέκνου πριν συμπληρώσει το τέκνο το πρώτο έτος ηλικίας.
Στις υπόλοιπες περιπτώσεις, ο γονέας του οποίου η σχέση με το τέκνο έχει διαπιστωθεί ασκεί μόνος τη γονική εξουσία. Ωστόσο, η γονική εξουσία μπορεί να ασκείται από κοινού μετά από κοινή δήλωση των γονέων ενώπιον του προϊσταμένου της γραμματείας του tribunal de grande instance ή μετά από απόφαση του δικαστή οικογενειακών υποθέσεων.
3. Αν οι γονείς δεν είναι σε θέση ή δεν επιθυμούν να ασκούν τη γονική μέριμνα επί των τέκνων τους, μπορεί να διοριστεί άλλο πρόσωπο στη θέση τους;
Ο δικαστής μπορεί, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, αν το απαιτεί το συμφέρον του τέκνου, να αποφασίσει να αναθέσει το τέκνο σε τρίτο, κατά προτίμηση συγγενή
Αν το τέκνο διατρέχει κίνδυνο, μπορεί να διαταχθεί μέτρο εκπαιδευτικής βοήθειας. Παρόλο που το τέκνο πρέπει, στο μέτρο του δυνατού, να παραμένει στο οικογενειακό του περιβάλλον, σε περιπτώσεις ανάγκης μπορεί να ανατεθεί στον άλλο γονέα, σε μέλος της οικογένειας, σε τρίτο πρόσωπο εμπιστοσύνης ή σε ειδικευμένο ίδρυμα
Αν ο ένας από τους γονείς αποβιώσει, ή εκπέσει της άσκησης της γονικής εξουσίας, ο άλλος γονέας ασκεί κατ'' αρχήν τη γονική εξουσία μόνος. Όταν δεν υπάρχει πλέον ούτε πατέρας ούτε μητέρα για να ασκήσει τη γονική εξουσία, κινείται η διαδικασία διορισμού επιτρόπου
4. Αν οι γονείς πάρουν διαζύγιο ή χωρίσουν, πώς ρυθμίζεται το θέμα της γονικής μέριμνας για το μέλλον;
Η διάσταση των γονέων δεν έχει συνέπειες στους κανόνες που διέπουν τη γονική εξουσία, η οποία συνεχίζει να ασκείται από κοινού, εκτός αν το συμφέρον του τέκνου επιβάλλει να ανατεθεί η άσκησή της σε ένα μόνον γονέα
Οι λεπτομέρειες που αφορούν την άσκηση της γονικής εξουσίας, τη διαμονή του τέκνου (εναλλάξ στην κατοικία κάθε γονέα ή στην κατοικία του ενός από αυτούς) , καθώς και το ποσό και η μορφή της συμβολής στη συντήρηση και την εκπαίδευση του τέκνου μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συμφωνίας μεταξύ των γονέων, ή αν δεν μπορεί να επιτευχθεί συμφωνία, δικαστικής απόφασης
ΙΤΑΛΙΑ
1. Qual é il significato nella pratica della nozione di potestà genitoriale ? Quali sono i diritti e i doveri del titolare della potestà genitoriale?
La potestà genitoriale (che corrisponde alla nozione di responsabilità genitoriale accolta in sede comunitaria) è il complesso dei diritti - doveri che l''ordinamento attribuisce ai genitori sul figlio minore nel suo esclusivo interesse.
Ai genitori esercenti la potestà spettano i poteri decisori relativi alla cura, all''educazione e alla istruzione del minore; i poteri di rappresentanza legale - sia negoziale che processuale - dei figli nati o nascituri; i poteri di gestione degli interessi economici del figlio minore, salvo l''autorizzazione del giudice tutelare per gli atti eccedenti l''ordinaria amministrazione; l''usufrutto legale sui beni del figlio minore, con la esclusioni previste dalla legge per alcuni beni.
Ma l''esercizio della potestà costituisce anche adempimento di un dovere, in quanto a carico dei genitori è previsto l''obbligo di mantenere, educare ed istruire la prole.
2. Come regola generale, chi ha la potestà genitoriale sul figlio minore?
La potestà spetta ad entrambi i genitori ed è dagli stessi esercitata di comune accordo, fino al raggiungimento della maggiore età o alla emancipazione del figlio; in caso di contrasto su questioni di particolare importanza, ciascuno dei genitori può rivolgersi al giudice (tribunale per i minorenni) che attribuisce il potere di decisione al genitore che, in relazione al caso concreto, è ritenuto più idoneo a curare l''interesse del figlio.
filiazione naturale, l''esercizio della potestà spetta congiuntamente ad entrambi i genitori che abbiano provveduto al riconoscimento e siano conviventi; se non sono conviventi, la potestà è esercitata dal genitore con il quale il figlio convive e, se non convive con alcuno di essi, al primo che ha fatto il riconoscimento.
In ogni caso, il genitore che non esercita la potestà conserva il diritto di vigilare sull''istruzione, sull''educazione e sulle condizioni di vita del figlio minore.
3. Se i genitori sono incapaci o non desiderano esercitare la potestà genitoriale, può un’altra persona essere nominata al loro posto?
Se entrambi i genitori sono morti o per altre cause non possono esercitare la potestà, si apre la procedura per la nomina di un tutore presso il tribunale del circondario dove è la sede degli affari e interessi del minore.
Se i genitori non esercitano i diritti e si sottraggono ai doveri a loro carico, tale comportamento va valutato ai fini di eventuali provvedimenti di decadenza dalla potestà o ai fini dell’eventuale sussistenza dei presupposti per l’adozione del minore perché in stato di abbandono, provvedimenti cui segue la nomina di un tutore, salvo che non sia stato già nominato in via provvisoria nel corso di detti procedimenti, previa sospensione della potestà dei genitori.
4. Se i genitori divorziano o si separano, le modalità di esercizio della potestà genitoriale come sono regolate per il futuro ?
Con la legge 8 febbraio 2006, n. 54, sono state introdotte nuove norme sull''affidamento dei figli minori in caso di separazione dei genitori, norme applicabili anche in caso di divorzio o nullità del matrimonio, nonché ai procedimenti relativi ai figli di genitori coniugati. Ciascuno dei genitori può chiedere una modifica dei provvedimenti già emessi all
